कारल्याची शेती फायदेशीर ठरणार? जाणून घ्या संपूर्ण मार्गदर्शन..!

कारले चवीला कडू असल्यामुळे अनेकजण त्याला नाक मुरडतात. मात्र, त्यात असलेले प्रथिने, खनिजे, जीवनसत्त्व 'अ' आणि 'क' यामुळे ते आरोग्यासाठी अत्यंत फायदेशीर आहे. यामुळेच कारल्याची बाजारातील मागणी सातत्याने वाढत आहे.

हवामान आणि हंगाम निवड:

कारल्याच्या चांगल्या उत्पादनासाठी योग्य हवामान:

• कारल्याच्या फुलण्यास आणि वाढीसाठी २५-३० अंश सेल्सिअस तापमान सर्वोत्तम असते.
• ३५ अंश सेल्सिअसपेक्षा अधिक तापमान वाढीवर आणि फळधारणेवर विपरीत परिणाम करते.
• कमी तापमानातही कारल्याची लागवड शक्य असली तरी थंडीमुळे उत्पादनावर परिणाम होतो.

लागवडीचा योग्य हंगाम:

• उन्हाळी लागवड: जानेवारी ते मार्च (थंड भागात फेब्रुवारीपासून लागवड सुरू करावी).
• खरीप लागवड: जून-जुलैमध्ये योग्य काळ.

सुधारित वाण आणि लागवड पद्धती:

उत्तम उत्पादनासाठी शिफारस केलेले वाण

डॉ. बाळासाहेब सावंत कोकण कृषी विद्यापीठाने विकसित केलेले ‘कोकण तारा’ वाण हे उत्तम उत्पादन देते.

कारल्याची लागवड कशी करावी?

• दोन ओळींतील अंतर ३.५ ते ५ फूट, दोन वेलींतील अंतर २-३ फूट ठेवावे.
• बियाणे टोकन पद्धतीने लागवड करावी.
• थंड हवामानात हरितगृहात रोपवाटिका तयार करणे फायदेशीर.
• हेक्टरी १.५ ते २ किलो बियाणे लागते.
• लागवडीनंतर ६-७ दिवसांत उगवण होते.

पाणी व खत व्यवस्थापन:

• कारले अतिशय संवेदनशील पीक असल्याने पाणी व्यवस्थापन आवश्यक.
• फळधारणा अवस्थेत २-५ दिवसांच्या अंतराने पाणी देणे फायदेशीर.
• प्रति हेक्टरी २० टन शेणखत आणि संतुलित प्रमाणात नत्र, स्फुरद, पालाश खतांचा वापर करावा.
• मिश्र खतांचा योग्य वापर केल्यास उत्पादनात वाढ होते.

आंतरमशागत आणि आधार व्यवस्था:

• लागवडीनंतर १५-२० दिवसांत पहिली खुरपणी करून तण नियंत्रण करावे.
• वेलवर्गीय पीक असल्याने वेलींना मजबूत आधार देणे आवश्यक, त्यामुळे उत्पादन वाढते.
• नवीन फुटींची वाढ चांगली होण्यासाठी योग्य अंतर राखणे गरजेचे.

कारल्यावर होणारे कीड-रोग व त्यांचे व्यवस्थापन:

• प्रमुख रोग: भुरी, केवडा रोग.
• कीड: तांबडे भुंगेरे, फळमाशी, मावा, पांढरी माशी, फळ पोखरणारी अळी, पाने खाणारी अळी.
• यावर उपाय:
  • पिवळे व निळे चिकट सापळे लावावेत.
  • सेंद्रिय व रासायनिक कीडनाशकांचा योग्य प्रमाणात वापर करावा.

कारल्याची काढणी आणि विक्री

• कारल्याचे पहिले तोडणी लागवडीनंतर ६०-७५ दिवसांत होते.
• गुणवत्तापूर्ण उत्पादनास अधिक मागणी असल्याने चांगला दर मिळतो.
• स्थानिक बाजारपेठ, थेट विक्री व ऑनलाइन प्लॅटफॉर्म यांचा योग्य उपयोग करावा.

निष्कर्ष: शेतकऱ्यांसाठी फायदेशीर पीक

कारल्याची लागवड ही कमी खर्चात जास्त उत्पादन देणारी असून, आरोग्यासाठी फायद्याची असल्यामुळे त्याला बाजारपेठेत मोठी मागणी आहे. योग्य हवामान, खत व पाणी व्यवस्थापन, कीड नियंत्रण, आणि नियोजित विक्री यावर भर दिल्यास शेतकरी उत्कृष्ट नफा मिळवू शकतात.