Irrigation Management: शेतात क्षारयुक्त पाणी वापरल्याने काय परिणाम होतात?

बागायती शेती करत असताना पाण्याचा सुयोग्य वापर अत्यंत आवश्यक आहे. क्षारयुक्त पाणी किंवा विम्लधर्मी पाण्याचा वापर केल्याने जमिनीची गुणवत्ता बिघडते आणि शेती उत्पादनात मोठी घट येऊ शकते.

क्षारयुक्त पाणी म्हणजे काय?

ज्या पाण्यामध्ये कॅल्शिअम, मॅग्नेशियम, सोडियम, लोह, मॅंगनीज यांचे सल्फेट्स, क्लोराईड्स आणि बायकार्बोनेट्स प्रमाणापेक्षा अधिक प्रमाणात असतात, त्या पाण्याला "क्षारयुक्त पाणी" म्हणतात. हे पाणी वापरल्याने जमिनीत क्षार जमा होतात.

विम्लधर्मी पाणी म्हणजे काय?

विम्लधर्मी पाण्यात विद्राव्य क्षारांचे प्रमाण कमी असते पण सोडियमचे बायकार्बोनेट जास्त प्रमाणात असते. त्यामुळे जमिनीत कॅल्शियम आणि मॅग्नेशियमचे कार्बोनेट तयार होऊन माती कठीण होते.

क्षारयुक्त पाण्याचे शेतीवर होणारे परिणाम:

1. मातीची सुपीकता घटते: क्षार मातीवर साचल्यामुळे पाण्याची झिरपण्याची क्षमता कमी होते.
2. पिकांचे उत्पादन कमी होते: मुळांना पोषण मिळत नाही, त्यामुळे वाढ खुंटते.
3. मातीचा pH बदलतो: माती अल्कलाइन बनते, त्यामुळे काही पीक प्रकार उगम धरू शकत नाहीत.
4. जलस्रोतही दूषित होतात: क्षारयुक्त पाणी भूगर्भात साठल्याने तेथील पाण्याचे गुणधर्मही बदलतात.

उपाय:

1. पाण्याची गुणवत्ता तपासा: शेतीला वापरण्यापूर्वी पाण्याचे लॅब चाचणी करून त्यातील क्षारांचे प्रमाण तपासावे.
2. जैविक खतांचा वापर: मातीचा पोत सुधारण्यासाठी सेंद्रिय खतांचा वापर करा.
3. पाण्याची अचूक मात्रा वापरा: ड्रिप किंवा स्प्रिंकलरसारख्या पद्धती वापरून पाण्याचा अपव्यय टाळा.
4. जमिनीची धूप टाळा: पावसाचे पाणी साठवून त्याचा योग्य वापर करावा.

क्षारयुक्त पाणी 

ही बागायती शेतीसाठी मोठी समस्या ठरू शकते. योग्य नियोजन, पाण्याची तपासणी आणि आधुनिक सिंचन पद्धती यामुळे याचे दुष्परिणाम कमी करता येऊ शकतात. शेतकऱ्यांनी काळजीपूर्वक पाणी व्यवस्थापन करून जमिनीचे आरोग्य टिकवावे.