सोयाबीन खरेदीत मोठा बदल..! जाणून घ्या नवीन नोंदणी प्रक्रिया आणि नियम…

सध्या खुले बाजारात सोयाबीनचे दर घसरल्याने शेतकऱ्यांनी हमीभावाच्या (MSP) केंद्रांकडे मोठ्या संख्येने धाव घेतली आहे. परिणामी, 'नाफेड'च्या (Nafed Procurement Center) खरेदी केंद्रांवर मोठी गर्दी निर्माण झाली आहे. 

या परिस्थितीवर नियंत्रण ठेवण्यासाठी प्रशासनाने ऑनलाइन नोंदणी प्रक्रिया लागू केली आहे. मात्र, जागेची कमतरता आणि मनुष्यबळाच्या अभावामुळे सुमारे 4,500 शेतकऱ्यांना सोयाबीन विक्री करता आले नाही.

यवतमाळमध्ये शेतकऱ्यांची गर्दी, खरेदी प्रक्रियेत अडथळे:

यवतमाळ जिल्ह्यातील शेतकऱ्यांनी 31 जानेवारी रोजी मार्केटिंग फेडरेशन (Marketing Federation) आणि विदर्भ कोऑपरेटिव्ह मार्केटिंग फेडरेशन (Vidarbha Co-operative Marketing Federation) च्या केंद्रांवर मोठ्या प्रमाणात गर्दी केली. 

मोठ्या संख्येने शेतकऱ्यांना सोयाबीन विक्री करायची होती, मात्र खरेदीसाठी ठराविक कालमर्यादा असल्याने अनेक शेतकऱ्यांना विक्री करता आली नाही. याआधी केंद्र सरकारने मुदतवाढ दिली होती, पण तरीही अनेक शेतकऱ्यांचे सोयाबीन विक्रीशिवाय राहिले.

राज्य शासनाचा मोठा निर्णय – 6 फेब्रुवारीपर्यंत मुदतवाढ:

राज्य शासनाच्या अवर सचिव संगीता शेळके यांनी 6 फेब्रुवारीपर्यंत सोयाबीन खरेदीची मुदतवाढ दिल्याची घोषणा केली आहे. त्यामुळे 15 हमी केंद्रांना दिलासा मिळाला आहे. आतापर्यंत 26,000 शेतकऱ्यांनी नोंदणी केली असून त्यांना पुढील सहा दिवसांत सोयाबीन विक्री करावी लागणार आहे.

'व्हीकेजीबी' केंद्रांवर खरेदीचा भर:

विदर्भ कोऑपरेटिव्ह मार्केटिंग फेडरेशनच्या सात केंद्रांवर 16,104 शेतकऱ्यांनी नोंदणी केली होती, त्यापैकी 31 जानेवारीपर्यंत 14,296 शेतकऱ्यांनी सोयाबीन विक्री केली. मात्र, अजूनही 1,000 हून अधिक शेतकरी प्रतीक्षेत आहेत.

शेतकरी प्रतीक्षेत, खरेदीसाठी मोठ्या संख्येने गर्दी:

जिल्ह्यातील 4,500 हून अधिक शेतकऱ्यांना अजूनही सोयाबीन विकता आलेले नाही. याचे प्रमुख कारण म्हणजे जागेची कमतरता आणि खरेदीच्या तुलनेत साठवणुकीसाठी जागा अपुरी पडत आहे. परिणामी, शेवटच्या दिवशी विक्रीसाठी मोठी गर्दी झाली होती. मात्र, आता सहा दिवसांची मुदतवाढ मिळाल्याने शेतकऱ्यांना दिलासा मिळणार आहे.

सोयाबीन खरेदी अद्याप बाकी, शेतकऱ्यांना अजून प्रतीक्षा:

विदर्भ कोऑपरेटिव्ह मार्केटिंग फेडरेशन आणि मार्केटिंग फेडरेशन या दोन्ही संस्थांनी आतापर्यंत जवळपास 3.75 लाख क्विंटल सोयाबीन खरेदी केली आहे.

• व्हीकेजीबीने 2,13,943 क्विंटल सोयाबीन खरेदी केले.
• मार्केटिंग फेडरेशनने 1,61,240 क्विंटल सोयाबीन खरेदी केली.

अद्याप 1 लाख क्विंटल सोयाबीनची खरेदी बाकी आहे, त्यामुळे शेतकऱ्यांची प्रतीक्षा वाढत आहे.

मार्केटिंग फेडरेशनची बिकट स्थिती:

मार्केटिंग फेडरेशनच्या आठ केंद्रांवर 10,666 शेतकऱ्यांनी नोंदणी केली होती, त्यापैकी 7,000 शेतकऱ्यांनीच सोयाबीन विक्री केली आहे. सध्या 3,500 हून अधिक शेतकऱ्यांचे सोयाबीन विक्रीसाठी बाकी आहे. यामुळे केंद्रांवरील ताण वाढला आहे.

सरकारचा मोठा निर्णय – मुदतवाढीचा आदेश लागू:

शुक्रवारी केंद्र शासनाने राज्यात 6 फेब्रुवारीपर्यंत सोयाबीन खरेदीसाठी मुदतवाढ दिल्याचे वृत्त समोर आले आहे. ही मुदतवाढ शेतकऱ्यांसाठी मोठा दिलासा देणारी ठरणार आहे. तरीही, या कालावधीत शेतकऱ्यांनी आपल्या सोयाबीन विक्रीची प्रक्रिया लवकरात लवकर पूर्ण करावी, अन्यथा पुढील संधी मिळणार नाही.

निष्कर्ष:

सध्या राज्यातील शेतकऱ्यांसाठी सोयाबीन विक्रीसाठी अतिरिक्त सहा दिवसांची संधी उपलब्ध झाली आहे. त्यामुळे शेतकऱ्यांनी वेळेत आपली विक्री प्रक्रिया पूर्ण करणे आवश्यक आहे. 

सरकारच्या या निर्णयामुळे हजारो शेतकऱ्यांना मोठा दिलासा मिळणार असला तरी आगामी काळात खरेदी व्यवस्थापन सुधारण्याची गरज आहे. शेतकऱ्यांनी वेळेत सोयाबीन विकून फायदा घ्यावा आणि शाश्वत शेतीकडे वाटचाल करावी.