कृषी क्षेत्रात डिजिटल तंत्रज्ञानाचा वापर करा

भारत केवळ अन्नधान्याच्या बाबतीत स्वयंपूर्ण नाही, तर अन्न निर्यात करणारा देश देखील आहे. भारताची अर्थव्यवस्था शेतीवर आधारित आहे. आज अन्नधान्य, दूध, फळे आणि भाज्यांच्या उत्पादनात देश जगात आघाडीवर आहे. आपल्या देशात जगातील सर्वाधिक पशुधन आहे. हे सर्व कृषी तंत्रज्ञान आणि शेतकऱ्यांच्या अथक प्रयत्नांमुळे शक्य झाले आहे. आज हवामान बदलाचा शेतीवर मोठ्या प्रमाणात परिणाम होत आहे. विद्यापीठाने विकसित केलेले हवामान स्नेही कृषी तंत्रज्ञान, विविध पिकांचे प्रकार शेतकऱ्यांपर्यंत पोहोचले पाहिजेत. तसेच, बदलत्या हवामानाशी जुळवून घेण्यासाठी योग्य तंत्रज्ञान विकसित करण्यावर विद्यापीठाने लक्ष केंद्रित केले पाहिजे. महाराष्ट्राचे कृषीमंत्री धनंजय मुंडेंनी सांगितले की, पावसाळ्यात जास्त वेळ खंड असला तरीही शाश्वत पिकांच्या उत्पादनासाठी राज्य सरकार वचनबद्ध आहे.

कृषी विभाग (महाराष्ट्र सरकार), कृषी आणि शेतकरी कल्याण मंत्रालय (भारत सरकार), नवी दिल्ली यांच्या सहकार्याने वसंतराव नाईक मराठवाडा कृषी विद्यापीठ, परभणी आणि परभणी आत्मा येथे 21, 22 आणि 23 फेब्रुवारी रोजी पश्चिम विभागीय कृषी मेळावा आणि कृषी प्रदर्शन आयोजित करण्यात आले आहे. उद्घाटन सोहळ्यात ते बोलत होते. माननीय कृषी मंत्री मा ना श्री धनंजय मुंडे यांनी मेळाव्‍याचे ऑनलाईन माध्‍यमातुन उदघाटन केले.  

परभणी कृषी विद्यापीठ आणि कृषी विभागाने आयोजित केलेल्या शेतकरी मेळावा आणि कृषी प्रदर्शनाद्वारे राष्ट्रीय आणि आंतरराष्ट्रीय स्तरावर नाविन्यपूर्ण कृषी तंत्रज्ञान आणि कृषी संशोधन पाहण्यासाठी मराठवाडाच्या शेतकऱ्यांनी सुवर्ण संधीचा लाभ घ्यावा, असे मार्गदर्शन करताना कृषी मंत्री धनंजय मुंडेंनी सांगितले. सहभागी झालेल्या सहा राज्यांमधील शेतकरी, तज्ज्ञ आणि कृषी उद्योजक एकत्र येऊन आपल्या मतांची देवाणघेवाण करत आहेत. अनेक शेतकरी आपल्या शेतीमध्ये चांगले प्रयोग करतात, शेतकरी देखील संशोधक असतो. विविध राज्यांतील शेती आणि शेतकऱ्यांचा अनुभव जाणून घेण्याची ही संधी आहे. कृषी आणि शेतकऱ्यांच्या विकासासाठी केंद्र आणि राज्य सरकारांकडून अनेक योजना राबवल्या जात आहेत. जास्तीत जास्त शेतकऱ्यांना पीएम किसान योजना आणि नमो महासन्‍मान योजनेचा लाभ मिळावा यासाठी पुढाकार घेण्यात आला. राज्यातील शेतकऱ्यांसाठी फलदायी ठरलेल्या पोकरा योजनेची व्याप्ती वाढवण्यात आली आहे. खरीप हंगामात प्रधानमंत्री पीक विमा योजना अधिक सोयीस्कर करण्यात आली आहे. सेंद्रिय शेती विषमुक्त शेती योजना प्रभावीपणे राबवली जात आहे. शेतकऱ्यांच्या कल्याणासाठी सरकार कटिबद्ध आहे. यावर्षी पावसात झालेल्या अनियमिततेमुळे काही भागात उत्पादनात घट झाली, शेतकऱ्यांना जास्तीत जास्त नुकसान भरपाई मिळावी यासाठी प्रयत्न करण्यात आले.

पाशा पटेल म्हणाले की, हवामान बदलाचा मानवी जीवनावर आणि शेतीवर मोठा परिणाम होत आहे. वातावरणातील कार्बन डाय ऑक्साईडची पातळी वाढत आहे. जागतिक तापमान वाढत आहे, जर आपल्याला पर्यावरण वाचवायचे असेल तर जंगल वाढवणे आवश्यक आहे, जेणेकरून हवामान संतुलित राहील आणि शेतीमध्ये टिकाव राहील. यासाठी सामाजिक आणि कृषी विद्यापीठ स्तरावर प्रयत्न करण्याची गरज आहे.

आपल्या अध्यक्षीय भाषणात डॉ. इंद्रा मणी म्हणाले की, तुम्हाला कृषी आणि शेतकऱ्यांच्या विकासासाठी काम करण्याची संधी मिळाली आहे. कृषी संशोधकांनी शेतकऱ्यांना केंद्रबिंदू ठेवून समर्पणाने काम केले पाहिजे. परभणी कृषी विद्यापीठाने विकसित केलेल्या बियाण्यांना शेतकऱ्यांमध्ये मोठी मागणी आहे, यावर्षी 2000 एकर पडीक जमीन खाली आणून विद्यापीठाचे बियाणे उत्पादन दुप्पट करण्यात आले आहे. पुढील तीन वर्षांत 50,000 क्विंटल बियाणे उत्पादन करण्याचे विद्यापीठाचे उद्दिष्ट आहे. विद्यापीठाने डिजिटल तंत्रज्ञानात आघाडी घेतली आहे आणि कुशल मनुष्यबळ निर्माण करण्यावर लक्ष केंद्रित केले आहे. गेल्या वर्षी 12 देशांमध्ये 80 विद्यार्थी आणि प्राध्यापकांना प्रशिक्षण देण्यात आले होते. विद्यापीठाने राबवलेल्या 'माय वन-डे-माय सॅक्रिफाइस "उपक्रमामुळे शेतकरी आणि शास्त्रज्ञांमधील थेट संवाद वाढला आहे.

डॉ. ए. के. सिंग यांच्या मार्गदर्शनाखाली परभणी कृषी विद्यापीठात अनेक अभिनव उपक्रम राबवले जात आहेत. राष्ट्रीय स्तरावर, डॉ. इंद्रा मणी यांच्या नेतृत्वाखाली कृषी क्षेत्रात ड्रोनच्या वापरासाठी एक मानक कार्यप्रणाली निश्चित करण्यात आली आहे, ज्याचा शेतकऱ्यांना फायदा होईल. भविष्यात कार्बन क्रेडिटच्या माध्यमातून शेतकऱ्यांच्या आर्थिक उन्नतीबाबत विचार करण्याचे आवाहन त्यांनी शेतकऱ्यांना केले.

विस्तार शिक्षण संचालक डॉ. धर्मराज गोखले यांनी विद्यापीठाच्या विस्ताराच्या कामाची पार्श्वभूमी आणि जत्रेच्या आयोजनाची माहिती दिली. डॉ. वनिता घाडगे देसाई यांनी कार्यक्रमाचे सूत्रसंचालन केले आणि डॉ. प्रशांत देशमुख यांनी उपस्थितांचे स्वागत केले. यावेळी कृषी प्रदर्शनाचे उद्घाटन करण्यात आले. महाराष्ट्र, गुजरात, राजस्थान, मध्य प्रदेश, छत्तीसगड, गोवा, दीव-दमन आणि दादरा नगर हवेली आदी पश्चिम भारतातील सहा राज्यांमधील हजारो शेतकरी, कृषी तज्ज्ञ, कृषी संशोधक, धोरणकर्ते, कृषी कंपन्या, कृषी अधिकारी, कृषी विस्तार कामगार आणि कृषी उद्योजक सहभागी झाले होते. या कृषी मेळ्यात सहभागी झाले आहेत. येथे सार्वजनिक संस्था, खाजगी कंपन्या, स्वयंसेवी संस्था, शेतकरी उत्पादक कंपन्या आणि स्वयंसहाय्यता गटांचे 300 हून अधिक दालने आहेत, ज्यात पशु प्रदर्शन, कृषी अवजारांचे प्रदर्शन, विविध कृषी साहित्य, बियाणे इत्यादींचा समावेश आहे. शेतकरी, कृषी तज्ज्ञ, कृषी संशोधक, धोरणकर्ते, कृषी कंपन्या, कृषी अधिकारी, कृषी विस्तार कामगार आणि कृषी उद्योजक या कार्यक्रमात उत्साहाने सहभागी झाले होते.